Cybercriticus Evgeny Morozov: “Ik ga ervan uit dat we in een wereld leven waarin we collectieve pogingen ondernemen na te denken over gemeenschappelijke waarden: over onderwijs, gezondheid of de financiële sector. Om die structuren te veranderen, heb je een andere benadering nodig dan de app-technologische focus, het ‘solutionisme van ondernemers in Silicon Valley.”
“Natuurlijk kan technologie je helpen je calorieën bij te houden en gezonder te leven. Mijn zorg is echter dat, doordat die apps ons vindingrijker maken en ze ons leren ons aan te passen aan nieuwe situaties, we het vermogen verliezen iets te doen aan de structuren die ten grondslag liggen aan die problemen”. “Als alles ‘smart’ is, hoeveel ruimte is er dan nog voor afwijkend gedrag?”
Het vraagt om een niet geringe inspanning om bij problemen niet gelijk bezig te zijn met het vinden van een oplossing. Zeker in een wereld waar voor alles een oplossing lijkt te worden aangeboden. Maar om Peter Sloterdijk te citeren: ‘Niettemin zullen de tijdgenoten vroeg of laat moeten beseffen dat er niet zoiets bestaat als een mensenrecht op niet-overbelasting – net zo min als het recht alleen met problemen te worden geconfronteerd die we met de beschikbare middelen kunnen oplossen’.
Kijk eerst maar eens rustig naar het probleem. Maak dan de keuze of je het probleem via een korte route wilt oplossen of dat je de voedingsbodem onder de oorzaak van het probleem wilt verzwakken of weghalen.
Bij de eerste optie bestaat het gevaar dat je de verstoring van de samenhang die het probleem heeft doen ontstaan nog groter maakt. Het resultaat zou kunnen zijn dat je bij eventueel succes van je probleem af bent maar dat je nog grotere toekomstige problemen over jezelf afroept die steeds moeilijker op te lossen zijn.
Bij de tweede optie ga je de uitdaging aan om te onderzoeken of er een verstoring van samenhang is die het probleem heeft geholpen te ontstaan. Naast een goede kans op succes levert dit in ieder geval zicht op en inzicht in de samenhang tussen dingen.
Om een praktisch voorbeeld te geven. Er bestaat allerlei software die je waarschuwt als je te lang achter de computer zit. Dit kan natuurlijk helpen om je op gezette tijden wakker te schudden zodat je even opstaat en kort iets anders gaat doen. Dit kan op korte termijn helpen om minder last te hebben van je rug veroorzaakt door lang achtereen te zitten. Maar het doet niets aan het onderliggende patroon: namelijk dat je tijdens het werken vergeet voor je eigen gezondheid zorg te dragen, dat je vergeet dat je naast je werk ook een lichaam hebt dat eisen stelt. Op lange termijn zal dit patroon als je het zijn gang laat gaan je gezondheid steeds verder ondermijnen.
In een Alexandertechniek les begeleid ik mijn leerlingen om problemen en uitdagingen in het leven open tegemoet te treden. Om (ook) de tweede optie te onderzoeken. Juist door de samenhang van dingen te versterken kunnen de afzonderlijke dingen beter af zijn. Door zorg te dragen voor een sterke en veerkrachtige gezondheid kunnen we veel problemen transformeren naar uitdagingen waar we alleen maar sterker van worden.
‘Om de wereld te redden, klik hier’ (2014) is een boek geschreven door Evgeny Morozov. (To Save Everything, Click Here: The Folley of Technologica Solutionism, 2013)